Apothekers van Italiaanse ziekenhuizen: paus Franciscus verdedigt gewetensvrijheid. Ten dienste van het leven in zijn totaliteit.
Dierbare broeders en zusters, goeiedag en welkom!
Ik dank de voorzitter van de Italiaanse Vereniging van ziekenhuisapothekers en van de Farmaceutische Diensten in Gezondheidsinstellingen voor de woorden die hij mij in naam van u allen heeft willen toespreken. Dank u! U bent voor uw congres vanuit heel Italië gekomen als vertegenwoordigers van verschillende realiteiten. Dit congres biedt u vooreerst de gelegenheid om standpunten uit te wisselen, maar het is ook een gepaste gelegenheid om opnieuw het belang te bevestigen van het nationale publieke gezondheidssysteem, een niet te omzeilen element dat het algemene welzijn en de sociale groei van een land waarborgt. En dat alles in de context van de pandemie die de manier om hygiëne en gezondheid te plannen, te organiseren en te besturen heeft veranderd en nog zal veranderen. In dit verband zou ik drie pistes willen aanwijzen voor uw engagement.
De eerste is afgeleid van de figuur van de herbergier in de parabel van de goede Samaritaan: er wordt hem gevraagd een gewonde man op te nemen en voor hem te zorgen tot de Samaritaan terugkomt (cf Lc 10,35). In dit personage kunnen wij twee belangrijke aspecten zien van het werk van een ziekenhuisapotheker: de dagelijkse routine en de verborgen dienstbaarheid. Het zijn aspecten die vele andere beroepen gemeen hebben en die geduld vragen, volharding en nauwkeurigheid en die geen of weinig zichtbare waardering hebben. De dagelijkse routine en de verborgen dienstbaarheid zijn evenzeer weinig of niet zichtbaar, in elk geval weinig. Het is precies daarom dat zij “heiligheid in het dagelijkse leven” te weeg brengen, als zij met gebed en liefde gepaard gaan. Want zonder gebed en zonder liefde – dat weet u goed – wordt deze routine dor. Doch met liefde, met liefde en gebed, leidt zij u naar de heiligheid “van naast de deur”: de anonieme heiligen die zich overal bevinden omdat zij goed doen wat zij moeten doen.
De tweede piste gaat over de specifieke dimensie van de ziekenhuisapotheker, namelijk zijn professionalisme, zijn specialisatie van de derde cyclus. Het is de ziekenhuisapotheker die met de clinicus nieuwe wegen zoekt, experimenteert en voorstelt, en dit altijd in rechtstreeks contact met de patiënt. Dat veronderstelt de bekwaamheid om de ziekte en de zieke te begrijpen, geneesmiddelen en dosering aan de persoon aan te passen, waarbij men soms geconfronteerd worden met de meest complexe klinische situaties. Een apotheker kan met de globale effecten rekening houden, en dat is meer dan de eenvoudige som van de individuele geneesmiddelen volgens de verschillende pathologieën. Soms is er een ontmoeting met de zieke persoon, andere keren is de ziekenhuisapotheek één van de onzichtbare afdelingen die het geheel doen functioneren, maar de persoon is altijd de bestemmeling van uw zorgen.
De derde piste betreft de ethische dimensie van het beroep en dit onder twee aspecten: het persoonlijke en het sociale aspect.
Op individueel vlak gebruikt een apotheker, dus ieder van u, geneeskundige substanties die gif kunnen worden. Het gaat hier om een constante waakzaamheid, opdat het leven van de patiënt in zijn totaliteit zou beoogd worden. U staat altijd ten dienste van het menselijke leven. En dat kan in sommige gevallen gewetensbezwaar meebrengen, wat geen ontrouw maar integendeel trouw aan uw beroep is, als de motivatie waardevol is. Vandaag heerst een beetje de mode te denken dat het een goede zaak zou kunnen zijn, het gewetensbezwaar af te schaffen. Maar opgelet. Het gaat om het ethische privéleven van beroepsmensen in het Gezondheidswezen en daarover zou nooit mogen onderhandeld worden. Juist daar ligt de laatste verantwoordelijkheid van beroepsmensen in het Gezondheidswezen. Gewetensbezwaar is ook een aanklacht tegen de onrechtvaardigheden die begaan worden tegen onschuldige en weerloze levens. ((Cf. Pauselijke Raad voor de Gezondheidspastoraal, Nouvelle Charte des Personnels de la Santé (2017), n. 60.)) Het is een heel delicate kwestie die zowel grote competentie als rechtschapenheid vereist. Vooral inzake abortus, heb ik het daar onlangs over gesproken. ((Cf. Persconferentie op de terugvlucht van Bratislava (15 september 2021) )) U weet dat ik op dit punt heel duidelijk ben: het is een moord en medeplichtigheid is niet toegelaten. Dit gezegd zijnde, het is onze plicht nabij te zijn, dat is onze positieve plicht: nabij zijn in de situatie zelf, vooral van vrouwen, opdat zij niet gaan denken dat abortus de oplossing is, want het is geen oplossing. Na tien, twintig, dertig jaar, brengt het leven hen dat allemaal in herinnering. Men moet in de biechtstoel zitten om er de prijs van te kennen, en die is groot.
Dat was het persoonlijke ethische niveau. Ook het niveau van de sociale rechtvaardigheid is heel belangrijk: “Sanitaire strategieën, bestemd om rechtvaardigheid en algemeen welzijn te behartigen, moeten economisch en ethisch duurzaam zijn”. ((Cf., Pauselijke Raad voor de Gezondheidspastoraal Nouvelle Charte des Personnels de la Santé (2017), n. 92.)) Zeker, in het Nationale Italiaanse Gezondheidswezen wordt veel plaats gemaakt voor de universele toegankelijkheid van de verzorging, maar een apotheker is ook binnen de hiërarchie van bestuur en administratie, geen eenvoudige uitvoerder. Daarom zijn de criteria van bestuur en financies niet het enige element om onder ogen te nemen. De wegwerpcultuur mag uw beroep niet bedreigen. Ook op dit punt dient men altijd waakzaam te zijn. “God onze Vader heeft de taak om zorg te dragen voor de aarde en niet voor het geld, aan ons toevertrouwd: aan mannen en vrouwen. Dat is onze taak! Mannen en vrouwen worden echter opgeofferd aan de afgoden van winst en consumptie: dat is de “wegwerpcultuur”. ((Algemene audiëntie, 5 juni 2013.)) Ook bij bejaarden: slechts de helft van de geneesmiddelen geven en zo het leven verkorten … Dat is wegwerpen, ja. Deze opmerking die oorspronkelijk naar het milieu verwees, geldt des te meer voor de gezondheid van de mens.
Het beheer van de middelen en de zorg om niet te verspillen wat toevertrouwd is aan de zorg van de apotheker, hebben een betekenis die niet alleen economisch maar ook ethisch is, of eerder menselijk, heel menselijk. Denken we aan de aandacht voor details, de aankoop en het opslaan van producten, het correcte gebruik ervan en de levering ervan aan wie er dringend behoefte aan heeft. Denken we aan de band tussen de verschillende betrokkenen – diensthoofden, verplegend personeel, artsen en anesthesisten – en met alle betrokken structuren.
Ik dank u voor dit bezoek en wens dat u uw zo humaan, zo waardig, zo groot en dikwijls zo verborgen beroep, dat niemand bemerkt, kan vervolgen. Veel dank! Dat God u allen zegene. En bid voor mij. Dank u!
______________
vert. Maranatha-gemeenschap