Dr. Paul Deschepper
Op 4 februari 1986 werd het centrum voor Biomedische Ethiek en Recht door prof. Dr. R. Borghgraef over de doopvont gehouden in de promotiezaal van de Universiteitshallen te Leuven. De moraaltheoloog Paul Schotsmans werd directeur, docent Medisch Recht werd Herman Nys, jurist. Prof. Dr. Eggermont doceerde de Medische Deontologie. Mevrouw Wivina Demeester, staatsecretaris voor Volksgezondheid en Gehandicaptenbeleid, hield toen een toespraak over: ‘Op de drempel van het bio-ethisch tijdperk’. Daarin doet ze reeds een oproep om deel te nemen aan een Nationaal Denkcolloquium dat in 1990 zou plaats vinden. De gevierde gastspreker bij de opening was de Amerikaanse moraaltheoloog, en nieuwe doctor honoris causa Richard A. MacCormick S.J., professor of christian ethics aan het Kennedy Institute of Ethics, Georgetown University. Hij sprak over: ‘Health and Medicine in Catholic Tradition’.
In nr. 1 van het Sint-Lucasblad van 1986 verscheen een belangwekkend artikel van de hand van Paul Schotsmans: ‘Stabiliteit van het gezin en toekomst van de samenleving’. De sterke toename van de echtscheidingen begon in de zeventiger jaren. Prof. Schotsmans besluit zijn artikel als volgt: “Het leven is onomkeerbaar, de tijd is kort en beperkt… vandaar dat trouw en vertrouwen moeilijk tot leven kunnen komen in de context van het voorlopige, maar tot liefde rijpen in de band voor het leven.”
Het XVlde Congres van de F.I.A.M.C. werd gehouden te Buenos Aires van 8 tot 12 augustus 1986. Het werd bijgewoond door een kleine Belgische delegatie onder de leiding van Dr. Jean Kluyskens, penningmeester van de F.I.A.M.C.. Er waren 300 congressisten uit 28 landen. Uit de besluiten van dat Congres noteren wij onder andere: “Het vrouwelijk organisme is het meest geschikt om het menselijk wezen voort te planten. We verwerpen de moraal van de ‘pure conscience’, bij dewelke het individu zijn eigen gedragslijnen bepaalt, hetgeen kan leiden tot het verwerpen van elke moraal.”
De jaarlijkse algemene vergadering werd gehouden te Antwerpen op 18 oktober 1986. Het thema ‘Euthanasie’ werd behandeld door E.H. Prof. A. De Wolf, nationale proost van Caritas Catholica, en Mw. Cl. Kebers, psychologe. Deze dag was georganiseerd door de Gilde van Antwerpen onder het voorzitterschap van Dr. Germanes. In het verslag lezen wij onder andere dat Dr. André Devos gynaecoloog te Brugge, en Dr. Debois uit Mechelen, bereid werden gevonden om de respectievelijke gilden van Brugge en Mechelen te doen herleven. Dit is spijtig genoeg bij een vrome wens gebleven… . De ondervoorzitter, Dr. Jean Kluyskens, dankte Dr. Germanes voor de puike organisatie van de nationale vergadering. Een hartelijk dankwoord ging ook naar de dames Kemel en Decamps, die belangeloos de hele administratie verzorgen en gezorgd hebben voor een gezonde financiële situatie. Prof. Lederer, nationale voorzitter, was weerhouden door onvoorziene omstandigheden: zijn nieuwe wagen werd op klaarlichte dag op de Groenenborgerlaan gestolen… .
Op 5 juni 1987 overleed vrij plots Dr. Gérard Vandenberghe, secretaris van het Verbond van Vlaamse Sint-Lucasgilden en Nederlandstalig redacteur van het Sint-Lucasblad. Hij promoveerde aan de Rijksuniversiteit te Gent in 1945 en specialiseerde zich bij Prof. F. Dauwe. Sedert 1969 wijdde hij zich met grote ijver aan de redactie van het Sint-Lucasblad. Hij publiceerde ook talrijke bijdragen over de geschiedenis van de liefdadigheid in ons land. Van hem verscheen o.a. in 1981: ‘Van liefdadigheid naar verplichte sociale zekerheid’.
De algemene vergadering vond plaats te Brussel in de Ecole de Santé Publique te Sint-Lambrechts-Woluwe op 17 oktober 1987. Het thema was: ‘Ethiek en gezondheid’. Mgr. Herman Van de Casteele, vicaris-generaal van het bisdom Brugge, gaf een voordracht over ‘Gevolgen van het waardenverlies in het maatschappelijk leven’ en Dr. Jean Sonnet, professor aan de U.C.L., handelde over ‘Moralité et Pathologie’. Prof. J. Lederer, nationale voorzitter, opende de vergadering. Hij vroeg een minuut stilte in acht te nemen ter herdenking van Dr. G. Vandenberghe.
Wij vernemen verder in het verslag dat de Gilde van Gent 108 betalende leden telde, die van Aalst 60 en de Gilde van het Waasland 68. Dr. Aug. Buys, voorzitter van deze Gilde, nam ontslag om medische redenen. Hij werd opgevolgd door Dr. Hugo Van Poucke. De activiteiten van de Cercles van Mons en Bergen zijn bevredigend, die van Luik functionneert goed maar heeft geen enkel contact meer met de Nationale Geneesherenvereniging Sint-Lucas.
Na het overlijden van Dr. G. Vandenberghe werd de Nederlandstalige redactie overgenomen door pater Paul Van Roy S.J.. Door zijn tussenkomst was het secretariaat in 1986 verhuisd naar de residentie Gesù, Haachtsesteenweg 8 te Brussel. De beheerraad besliste enkele ingrijpende wijzigingen door te voeren: omslag en lay-out worden vernieuwd, de nieuwe naam wordt: ‘Acta Medica Catholica’. Het tijdschrift wordt in beginsel viertalig: Nederlands, Frans, Duits en ook Engels, om een venster te openen op de Angelsaksische wereld. Pater Van Roy zorgde ook voor een redactieraad, een directie- en een adviesraad, bestaande uit deskundigen die borg konden staan voor degelijkheid.
De jaargang 1988 brengt ons een nieuw blad: Acta Medica Catholica in een frisse en moderne presentatie. Van de hand van Guido Schepens verschijnt een artikel: ‘Lucas, de geliefde geneesheer’. Deze bijdrage was een omgewerkte tekst van een lezing gehouden op 26 maart 1987 te Sint-Niklaas bij gelegenheid van het 25-jarig bestaan van de Sint-Lucasgilde van het Waasland.
Het VIde Congres van de F.E.A.M.C. vond plaats te Versailles van 8 tot 12 mei 1988. Het algemeen thema was: ‘Médecine et Liberté’. De openingsmis vond plaats in de Notre-Dame te Parijs waar de congressisten werden verwelkomd door Kardinaal Lustiger. Voor elke dag van het Congres was er een thema; 9 mei: ‘Les libertés du médecin’: 10 mei: ‘Les libertés du malade’ en 11 mei: ‘Médecins-Malades: rencontres de deux libertés’.
Het thema van de algemene vergadering van 1988 was: ‘Informatica en geneeskunde’. Prof. Saliez sprak over: ‘Le secret médical et l’informatique’, Prof. Willems over: ‘Huidige toepassingen van de informatica’ en Prof. Van Neste: ‘L’ordinateur pour le médecin: un collaborateur, un confident ou un intrus?’ De teksten van deze voordrachten verschenen in nr. 4 van Acta Medica Catholica. Zij werden geïllustreerd met abstracte pentekeningen van pater A. Van Laere S.J..
Op Allerheiligendag van 1988 overleed E.H. Lebacq, proost van die Gilde. In 1957 werd hij medepastoor in de O.L.V.- parochie te Sint-Niklaas waar hij een grote faam verwierf als predikant. In de tachtiger jaren werd hij pastoor-deken te Lokeren.
De jaargang 1989 opent met een artikel van Prof. Jean Lederer over: ‘Sainte Hildegarde, médecin au XII ième Siècle’. Weinig mensen weten dat deze abdis, van wie de gezongen ‘sequentiae’ thans furore maken op de CD-markt, een beroemde arts was in een tijd waar zeer weinig vrouwen hogere studies deden. In 1147 stichtte zij met 18 medezusters een abdij in Rupertsberg aan de monding van de Nahe tegenover Bingen. Daarom is ze bekend geworden als ‘Heilige Hildegarde van Bingen’. Benevens enkele boeken over haar mystieke visioenen schreef ze twee medische werken: ‘Liber simplicis medicinae’ en ‘Liber compositae medicinae’. Het is een compilatie van orale medische overleveringen in de abdijen en van eigen observaties. Groot belang wordt gehecht aan voeding en het gebruik van bepaalde planten. Zij beschrijft de gunstige werking van het eten van gerst, bonen, gember, peper, radijzen, munt, aloë en paddestoelen. Zij beschreef ook talrijke ziekten waaronder migraine, melancholie, epilepsie, enz. Tijdens haar leven werd zij aangezien als een heilige; zij werd echter nooit gecanoniseerd.
Prof. Dr. Paul Van Gehuchten overleed op 30 april 1989 op de leeftijd van 95 jaar. Deze aristocratische geneesheer specialiseerde in de neuropathologie aan de Salpétrière in Parijs. Nadien doceerde hij te Leuven, zowel in de Franstalige als de Nederlandstalige leergangen. Zijn boek over zenuwziekten kende veel herdrukken en is voor de meesten van ons een geapprecieerd leerboek geweest. Hij was jarenlang voorzitter van de Belgische Academie voor Geneeskunde. Hij was ook één der eerste voorzitters van de Belgische Geneesherenvereniging Sint-Lucas .
Nr. 1 van Acta Medica Catholica van 1990 werd opgedragen aan prof. Dr. Lederer. voorzitter van de Belgische Geneesherenvereniging Sint-Lucas, bij gelegenheid van zijn 80ste verjaardag. Van zijn hand verschijnt in dit nummer een boeiend artikel over Niels Stensen, beter bekend als Nicolaas Steno. Tijdens zijn verblijf in Leiden in 1660 ontdekte hij de naar hem genoemde ductus stenonianus van de parotisklier. In hetzelfde nummer publiceren Prof. P. Schotsmans en Prof. H. Nys hun beschouwingen over ‘Het parlement en de zwangerschapsafbreking’.
Nummer 2 is een themanummer over: ‘De arts v66r de atoomoorlog: een kwestie van dood of leven’ met de medewerking van de Medische Vereniging voor de Preventie van een Atoomoorlog en de Franstalige tegenhanger ervan. Het is een lijvig nummer van 98 bladzijden, verlucht met talrijke aangepaste illustraties.
De jaarlijkse algemene vergadering vond plaats in de Ecole de Santé Publique van de UCL. Prof. Van Montagu van de Universiteit Gent gaf een zeer interessante voordracht over Genetic Engineering en Mw. Dr. Lebacq-Verheyden sprak over: ‘La thérapie génique’.
In 1990 verscheen ook de tekst van de abortuswet en de beschouwingen van de bisschoppen van België. Op 5 juli 1990 stuurde de redactie van Acta Medica Catholica volgend schrijven aan Zijne Majesteit Koning Boudewijn: “Wij zijn U dankbaar voor het historisch getuigenis dat U in Uw brief van 30 maart 1990 aan de Eerste Minister hebt verwoord. Daarin hebt U op een kordate manier de onaantastbare waarde van het menselijk individu vanaf de bevruchting beklemtoond. Een parlementaire meerderheid heeft tot onze spijt deze fundamentele stelling miskend. Wij delen de gevoelens van Uw Majesteit en zullen onverpoosd de hoogstaande principes verdedigen waarvan U met zoveel moed hebt getuigd.”
‘Migranten en Gezondheid’ is het themanummer van najaar 1990. Het editoriaal is van Louis Ferrant, staflid huisartsengeneeskunde U.I.A. te Antwerpen.
Op 18 september 1990 vond te Bonn het XVIIde Congres plaats van de F.I.A.M.C.
De jaargang 1991 vangt aan met een dossier kindermishandeling. Prof. E. Eggermont, Dr. Peter Adriaenssens, Prof. Igodt en Caroline Van Damme, allen uit Leuven, leverden een bijdrage.
De 500ste verjaardag van de geboorte van Ignatius van Loyola (°1491) was voor Acta Medica Catholica de gelegenheid om het woord te verlenen aan de Jezuïeten. Vanaf haar ontstaan in 1922, zijn tientallen Jezuieten betrokken geweest bij de activiteiten van onze vereniging. Ignatius en zijn volgelingen hebben steeds zorg en aandacht voor de zieken gevraagd en betoond.
Met genoegen begroet de redactieraad de medewerking van Chris Gastmans, medewerker van Prof. P. Schotsmans aan het Centrum voor Biomedische Ethiek en Recht te Leuven. Met niet aflatende ijver verzorgt hij van nu af de rubriek ‘Bibliographia’.
Op 19 oktober 1991 was Doornik aan de beurt voor de jaarlijkse algemene vergadering. Het thema was heel actueel: ‘Verhouding en samenwerking geneesheren-verpleegkundigen’.
Het VIIde Congres van de F.E.A.M.C. vond plaats te Venetië van 25 tot 28 maart 1992. Als algemeen thema had men gekozen voor: ‘De geneeskunde bij het naderen van het derde millenium’. Ongeveer 1200 geneesheren namen eraan deel waaronder 24 Belgen. Voor de eerste maal maakten wij kennis met talrijke collega’s uit de vroegere Oostbloklanden: er waren delegaties uit Polen, Estland, Slovenië, Kroatië, Hongarije, Roemenië, Bulgarije en Tsjechoslowakije. Dr. Bättig, internist en licenciaat in de theologie, werd verkozen als opvolger van Dr. Nenna die een jaar tevoren overleed.
De jaargang 1992 verschijnt onder een nieuwe aantrekkelijke kaft, tegelijk modern en sober. Prof. Schotsmans schrijft in zijn editoriaal dat de Geneesherenvereniging Sint-Lucas sedert haar stichting haar hoofddoel nastreett: de begeestering van de Evangelist Sint-Lucas voor de Nieuwe Boodschap doorgeven aan zijn collega’s medici en paramedici.
Het tweede nummer van 1992 is grotendeels gewijd aan waarden: zo gaat M. Van Caster uit van de grondstelling dat het menselijk leven zinvol wordt door de daarin belichaamde waarden, houdingen en stemmingen. M.L. Delfosse toont aan hoe menselijke waarden door wetenschappelijke experimenten op mensen in vraag en in het gedrang kunnen komen.
Nummer 3 van Acta Medica Catholica 1992 is een themanummer over A.I.D.S. in aansluiting op een pluridisciplinair symposium dat te Brussel plaats vond onder de titel: ‘L’abord pluriel du SIDA- aujourd’hui’.
Het Nationaal Congres werd gehouden te Sint-Niklaas op 24 oktober 1992. Het thema was: ‘Palliatieve zorgen, een specifieke opdracht voor alle hulpverleners en voor de hele maatschappij’. Voor een 300-tal aanwezigen in het mooie auditorium van de verpleegsterschool traden op als sprekers: Dr. Mullie werkzaam in A.Z. Sint-Jan te Brugge en Prof. Dr. Deckers, U.C.L. Woluwe. Tijdens de algemene statutaire vergadering te Sint-Niklaas werd Dr. Paul Deschepper, voorzitter van de Vlaamse Sint-Lucasgilden, verkozen tot nationale voorzitter en opvolger van Prof. Dr. Jean Lederer. In zijn verslag vermeldt Dr. Jean Kluyskens dat het een onvergetelijke dag werd waarvoor alle dank verschuldigd is aan Dr. Hugo Van Poucke. Dank zij zijn niet aflatende inzet werd het een triomfdag voor onze vereniging.
Dit zeer geslaagd symposium, tot in de puntjes verzorgd, werd overschaduwd door de ernstige ziekte van onze proost E.P. Paul Van Roy S.J.. Hij overleed kort nadien, namelijk op 5 november 1992. Met een niet aflatende ijver heeft hij zich toegelegd op zijn taak als proost van de Vlaamse Gilden en als hoofdredacteur van Acta Medica Catholica. De uitbouw van dit tijdschrift, voorheen enkel het orgaan van de Geneesherenvereniging Sint-Lucas/Société Médicale Belge de Saint-Luc, was zijn levenstaak. Hij heeft het opgewerkt tot een wetenschappelijk tijdschrift, enig in zijn genre, met aandacht voor spiritualiteit, medische ethiek en recht en geneeskunde. Hij is veel te vroeg van ons heengegaan, de wegen van de Heer zijn ondoorgrondelijk. Wij blijven hem gedenken als de grote animator en grondlegger van Acta Medica Catholica.
De statutaire algemene vergadering van 1993 vond plaats in de lokalen van de Facultés Universitaires Notre-Dame de la Paix te Namen op 30 oktober met als thema: ‘Ethiek en grenzen van de gezondheidszorg’. De economische aspecten werden op een klare en overzichtelijke manier uiteengezet door de heer Jean Hermesse, directeur van het Studiebureau van de Christelijke Mutualiteiten. Het algemeen thema werd behandeld door Prof. Herman Nys van de K.U.L.. Prof. Dr. Jacques Liefooghe van het Centre de Bioéthique de l’Université Catholique de Lille hield een voordracht over de ethische aspecten.
In nr. 4 van Acta Medica Catholica 1993 vernemen wij dat Prof. Herwig Arts S.J. de taak van proost van ons vereniging heeft aanvaard. Sedert 1970 is hij hoogleraar aan de Universitaire Faculteiten Sint-lgnatius te Antwerpen en sedert 1982 doceert hij godsdienstwetenschappen aan de K.U. Leuven.
Nr. 4 is geheel gewijd aan het drugprobleem.
In 1994 schreef Prof. Herwig Arts S.J. een fraai literair voorwoord over de zaligverklaring van pater Damiaan. Hij analyseert op een kritische wijze wat de Kerk bedoelt wanneer zij iemand ‘zalig’ of ‘heilig’ verklaart. Aan zo’n zaligspreking ziet hij echter ook iets relatiefs: van de heiligen die tussen de jaren 1000 en 1900 geleefd hebben waren 87% mannen… . Van de hand van prof. Lederer verscheen ook een geschiedkundig artikel (in beide landstalen) over de persoon van pater Damiaan die door Paus Johannes-Paulus II op 15 mei 94 werd gecanoniseerd.
De jaargang 1994 besluit met een mooi themanummer over het menselijk genoom met de medewerking van Prof. Dr. Jules Leroy, Prof. Jean Vandenhaute en Prof. Dr. Jean-Jacques
Cassiman.
De algemene statutaire vergadering vond plaats te Gent op 29 oktober 1994. Prof. Herwig Arts S.J. en Dr. Longneaux, medewerker van Prof. Druet, uit Namen spraken over: ‘Zingeving aan lijden en dood’. De Gilde van Gent, onder impuls van haar dynamische voorzitter, verdient alle lof voor de perfecte organisatie van deze dag.
In het voorjaar van 1995 verscheen de encycliek ‘Evangelium Vitae’ die het zeer actuele probleem van de cultuur van het leven behandelt in tegenstelling tot de cultuur van de dood. Prof. Lederer publiceert hierover een uitvoerige analyse.
In het vooruitzicht van de 75ste verjaaardag van de Belgische Geneesherenvereniging Sint-Lucas/Société Médicale Belge de Saint-Luc (gesticht op 22 februari 1922) verschijnt vanaf 1995 regelmatig een aflevering van de geschiedenis van de vereniging.
Op 3 februari 1996 vond te Gent het symposium plaats over ethische en economische aspecten van het medisch beroep: ‘Medische zorg en ethiek’. Dankzij de intensieve medewerking van de Gentse ploeg van Sint-Lucas werd het een succes over de hele lijn: ongeveer 300 artsen namen eraan deel.
Op 24 februari 1996 is Dr. Jean Kluyskens zachtjes overleden. In 1967 werd hij voorzitter van de Gilde van Gent. Van 1980 tot 88 was hij voorzitter van de F.E.A.M.C. en van 1978 tot 1990 was hij penningmeester van de F.I.A.M.C.. Hij blijft bij zijn talrijke vrienden voortleven als een zeer beminnelijk man, een fijngevoelige dichter en een zeer vrome katholiek.
Het 8ste Congres van de F.E.A.M.C. vond plaats te Praag van 5 tot 9 juni 1996 onder het thema: ‘Medicine today and our image of man’. Dit congres werd een echte triomf: niet minder dan 511 artsen uit 28 landen namen eraan deel. Opvallend was de overweldigende toeloop van artsen uit de vroegere Oostbloklanden. Vanuit ons land kwamen er 24 deelnemers. De voordracht van Prof. Schotsmans van de K.U. Leuven over: ‘An Integrally Personalistic Approach of the Ethical Debate in Medicine’ wekte internationale belangstelling.
Hiermee beëindig ik de historiek van onze vereniging op de vooravond van haar 75-jarig bestaan (22 februari 1997). Onvermijdelijk zullen er tekorten zijn en zullen bepaalde feiten onvoldoende aan bod gekomen zijn, waarvoor mijn excuses. Mijn enige bedoeling was het reusachtige werk van de stichters en de pioniers van de Belgische Geneesherenvereniging Sint-Lucas/Société Médicale Belge de Saint-Luc uit de vergeethoek te halen bij gelegenheid van het 75-jarig jubileum.
Waasmunster, 21 februari 1997.